පහුගිය වසන්ත කාලයට පස්සේ කැනඩාවේ වැන්කුවර් පුරවරයට කවදාවත්ම නැති තරම් සැරට ඉර මුදුන් වෙච්ච දවස තමයි ඒ. හිමිදිරි උදය ගෙවිලා යන්නටත් කලින් හිම කඳු යාය උඩින් පායාගෙන ආපු ඉර, එදා හවස් වරුව පුරාමත් එක දිගටම විසිරිලා පැතිරිලා ගියා. ඇත්තටම ඒක ඇඟපත දවාලන තරම් උණුසුමක්.
වැන්කුවර් නගරය පිහිටලා තියෙන්නේ කැනඩා – ඇමරිකා දේශ සීමාව ආසන්නයේ හින්දා මේ රටවල් දෙකේම වාසය කරන ශ්‍රී ලාංකිකයන් බොහොම පිරිසක් මේ ගිනි උණුසුම මැද්දේ වුණත් බොහොම දිගට විහිදුණු එළිමහන් පෝලිමකට එකතු වෙලා හිටියා. සත් සමුදුරින් ඈතක වාසය කරන මේ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට විතරක් නෙමෙයි මවුබිමේ වාසය කරන ලාංකිකයන්ට පවා බොහොම දුර්ලභ අත්දැකීමක් විඳගැනීම තමයි මේ හැමෝගෙම අරමුණ වුණේ. ඒ ලාංකීය සංගීත ලෝකයේ විශිෂ්ටයන් හතර දෙනකුගේ සම්ප්‍රාප්තිය එදා සිද්ධ වුණු නිසයි. වික්ටර් රත්නායක, සුනිල් එදිරිසිංහ, ටී. එම්. ජයරත්න, රෝහණ වීරසිංහ කියන මේ ප්‍රවිණයන් හතර දෙනාත්, ඔවුන් තරමටම විශිෂ්ට වූ වාද්‍ය ශිල්පීන් සිව් දෙනෙකුත් එක්ක ඒකාත්මික වුණු ඒ සැන්දෑව ඒ අවස්ථාවට සහභාගි වෙච්ච බොහොමයක් ශ්‍රී ලංකිකයන්ට අමරණීය මොහොතක් වුණාට කිසිම සැකයක් නැහැ.
ජීවිතයේ සිය දහස් වාරයක් අසා රස විඳි ගීත වුණත්, ඒ සැන්දෑ යාමයේ ගලා ගෙන ගිය මියුරු සංගීතයට මුහුවෙලා සජීවීව මතුවුණු ගී රාවයත් එක්ක තැවරිලා පාවෙලා ආපු තරම් මිහිරකින් මං මීට කලින් කිසිම දවසක ඒ ගීත රස විඳලා තිබුණේ නැහැ. එදා ඒ රැයෙහි ගැයුණු ඇතැම් ගීත කොයි තරම් නම් සංවේදී වුණාද කියනවා නම් වේදිකාවත් එක්කම ඒකාත්මික වෙලා හිටපු කිහිප දෙනෙකුම කදුළින් තෙත් වුණු දෙනෙත් පිහ දාන හැටි අඩ අඳුරේ දී වුණත් අඳුනා ගන්න මට අමාරු වුණේ නැහැ. විවේකයේදීත්, ප්‍රසංගය අවසානයේ දීත් සුළු සුළු කතාබහට එක්වුණු කිහිප දෙනෙකුගෙන්ම අහන්නට ලැබුණු කරුණු වලින් මං තේරුම් ගත්තේ ඒ හෝරා කිහිපය ඒ අයගේ ජීවිත වලට කොයි තරම් නම් සංවේදීව බලපෑවා ද කියන කාරණාවයි.
ඒකට හේතු කිහිපයක්ම තිබුණා. මූලිකම හේතුව ප්‍රසංගය බලන්නට ආපු හැම දෙනාවම වගේ ඒ ඒ අයගේ ජීවිතවල බොහොම ඈත සුන්දර අතීතයකට ගෙනි යන්නට තරම් සමර්ථ කමක් ඒ කටහඬවල් කිහිපය සතුව තිබුණු නිසයි. එදා මෙදා තුර පොකුරු පොකුරු ගණනින් ගායක ගායිකාවන් බිහිවුණත් මේ කටහඬ වලට හිමි පෞරුෂත්වයටවත්, ඒ අසහාය ගීත සමුච්චයටවත් අඩුම තරමින් අභියෝගයක්වත් එල්ල වෙලා නැහැ. ඉතින් මේ නිසා එදා ඒ රාත්‍රියේදී තමන්ගේම අතීත මතක විනිවිද දකින්නට බොහෝ දෙනෙකුට පුළුවන් වුණා. ඒකට හේතුව ඒ හැම ගීයක්ම වාගේ තමන්ගේ ජීවිතවල කිසියම් වූ සංසිද්ධියකට, කිසියම් වූ අතීත මතකයකට, සුන්දර අත්දැකීමකට එහෙමත් නැතිනම් අඩුම තරමින් තමන්ගේ ජීවන රිද්මය කැටිවුණු සිහින වැළකට ගෙන යන්නට සමත් වෙච්ච හින්දයි.
ගෝසාවක් නොවුණු සොඳුරු සංගීතයත්, පෞරුෂත්වය රැඳුණු මිහිරි හඬත් විතරක්ම නෙමෙයි ඒ සැන්දෑව ඒ තරම්ම දැනෙන්නට තරම් බලපෑවේ. වේදිකාවේ තිබුණු නිසලත්වයත් ඒකට ඒ තරමටම බලපෑවා. ලංකාවේ විතරක් නෙමෙයි විදේශවලත් තියෙන මේ විදියේ බොහොමයක් ප්‍රසංග නැටුම් වලිනුත් පිරිලයි තියෙන්නේ. මේ බොහොමයක් නැටුම් ගීතයට කිසිම විදියකින් සමපාත නොවෙනවා විතරක් නෙමෙයි, රස වින්දනයටත් කියන්න බැරි තරම් බාධාවක්. මේ බොහොමයක් නැටුම් වලදී වේදිකාව මැද්දට කඩා ගෙන පනින නැටුම් කණ්ඩායම තමන්ගේ ඇඟපතින් මුළුමනින්ම ගායකයාව වහගන්න නිසා ගායකයා විතරක් නෙමෙයි අඩුම තරමින් මයික්‍රෆෝනයේ රැහැන් පටවත් ප්‍රේක්ෂකාගාරයට බලාගන්න බැරි අවස්ථා එමටයි. ඉතින් ඒ විදියේ විසූක දස්සන එකක්වත් මේ ප්‍රසංගයට ඇතුළත් නොවිච්ච නිසාම පුදුමාකාර විදියට ඒකාත්මක වෙලා ප්‍රසංගය නරඹන්න හැමෝටම අවස්ථාව හිමිවුණා.
බණ පදයක් තරමටම, මිහිරි ගී පදයකටත් සිත කොයි තරමක් නම් සුවපත් කරන්නට පුළුවන් ද කියන කාරණව ඒ හෝරා කිහිපය අතරේදී කිහිප සැරයක්ම මට හිතුණා. ගෙවිලියකගේ ගොයම් කවියකට ස්වාමීන් වහන්සේලා හැට නමක් රහත් වුණු කතාවක් බොද්ධ සාහිත්‍යයේ තියෙනවා. එවැනි ප්‍රාතිහාර්යයක් සිදුවන්නට නම් සංසාරය පුරාම වර්ධනය කරගෙන ආපු චිත්ත ශක්තියකුත් තියෙන්නට ඕන බව ඇත්ත. ඒත් ඒ වගේම මිහිරි සංගීතයකට මුහුවුණු උසස් ගී පදයකිනුත් කොයි තරම් නම් කාරියක් කරන්නට පුළුවන්ද? ගුත්තිලයේ එන මිහිරි වීණා වාදනයේදී මව්වරුන්ගේ ඇකයෙන් දරුවන් පවා ගිලීහී වැටීම ඇත්තෙන්ම පුදුමයක් නෙමෙයි. සිත නිවන ගී පද වැලක් ඇසීමත් හරියට භාවනාවක් තරමට සිත සමාධිගත කරවන අපූරු අභ්‍යාසයක්.
නෙතට කඳුළක් මතු කරන්නට තරම් හදවත් සංවේදී කරන්නට ගී පදයකට පුළුවන් නම් සමාජයක් වෙනස් කරන්නට කොයි තරම් නම් කාර්යභාරයක් කලාකරුවෙකුට කරන්නට පුළුවන්ද කියන සිතිවිල්ල ප්‍රසංගය පැවැති ඒ මුලු කාලය පුරාම විතරක් නෙමෙයි ප්‍රසංගයෙන් පස්සෙත් කිහිප සැරයක්ම හිතට නැගුණා. ලෝක ඉතිහාසයම අරගත්තාම ඇත්තටම ලෝකය සාධනීය විදියට වෙනස් කරන්න මුල් වුණෙත් කලාකරුවෝම තමයි. මුලු මහත් ලෝක ඉතිහාසය පුරාම ගුණාත්මක වෙනස්කම් ඇති කළේ කලාකරු‍වො මිසක් දේශපාලක‍යො නෙමෙයි.
රුසියානු විප්ලවයේ කැඩපත විදියට ලෙනින් නම් කළේ ලියෝ ටෝල්ස්ටෝයි කියන සාහිත්‍යවේදියාව. ටෝල්ස්ටෝයි කියන්නේ ධනපති පැළැන්තිය නියෝජනය කළ තරමක අහංකාර රදළයෙක්. ඒ විදියේ චරිතයක් නිර්ධන පංති නැගිටීමක කැඩපතකට සමාන කරන්නට ලෙනින් පෙළඹුණේ ටෝල්ස්ටෝයිගේ නිර්මාණ වලින් එවකට රුසියානු සමාජය විනිවිද පෙන්නන්නට සමත් වෙච්ච හින්දයි.
ලෝකයේ මුල්ම සැ‍රේට නීත්‍යනුකුල ජනතා මැතිවරණයකින් සමාජවාදය දිනාගත්ත රට තමයි චිලි දේශය. මැතිවරණ‍යෙන් නායකත්වයට පත් වුණේ ලොව පුරාම ප්‍රගතිශීලී ජනතාව‍ගේ ආදරයට පාත්‍ර වෙච්ච සැල්වදෝර් අය්යන්දේ. ඒත් හමුදා කුමන්ත්‍රණයකින් බොහොම බිහිසුණු විදියට රටේ බලය විතරක් නෙමෙයි අයියන්‍‍දේ‍ගේ ජීවිතයත් පැහැර ගත්තේ අයියන්දේ විසින්ම හමුදාපති ධුරයට පත් කරපු ඔගස්ටෝ ෆිනොචේ විසින්. එයින් පස්සේ දෙදහසකටත් වඩා සමාජවාදී ක්‍රියාකාරීන් බොහොම දරුණු විදියට ඝාතනය කෙරුණා වගේම ලක්ෂ තුනකට ආසන්න පුරවැසියන් පිරිසක් අත්අඩංගුවට ගැණුනා. ෆිනොචේ‍ගේ ඝාතන රැල්‍‍ලේ එක් ගොදුරක් වුණේ වික්ටර් හාරා. වික්ටර් හාරා කියන්නේ මුලු ලෝකය පුරාම ප්‍රගතිශීලී ජනතාව‍ගේ ආදරයට පාත්‍ර වෙච්ච ජනතා කලාකරු‍වෙක්. පීඩිත ජනතාව‍ගේ කදුළ සුසුම තමන්ගේ අතින්ම පද රචනා වලට ගොනු කරලා ඒවා ගීත බවට පත් කිරීමේ වරදට හමුදා පාලකයන් නැවත පෑනක් අල්ලන්න බැරි වෙන විදියට, ඒ වගේම ගිටාර‍යේ තත් ආපහු වයන්නට බැරි වෙන විදියට වික්ටර් හාරා‍ගේ දෑත් විනාශ කරලා අන්ති‍මේ දී ඔහුව දරුණු විදියට ඝාතනය කරලා දැම්මා. එත් තමන් ජීවත් වෙච්ච අවුරුදු හතළියක කෙටි කාලය ඇතුළේ හාරා සටහන් කළ අමරණීය නාමය අදටත් වලංගුයි.
හාරා තමන්ගේ ජීවිතයේ අන්තිමටම ලිවුව පද වැල තමයි;
We are 5,000, here in this little corner of the city.
How many are we in all the cities of the world?
All of us, our eyes fixed on death.
How terrifying is the face of Fascism
For them, blood is a medal,
carnage is a heroic gesture.
Song, I cannot sing you well
When I must sing out of fear.
When I am dying of fright.
When I find myself in these endless moments.
Where silence and cries are the echoes of my song.
“සම්මානයකි රුධිරය උන්ට – වීරත්වයකි සංහාරය”
සංහාරය වීරත්වය කරගත්ත, ඒ වගේම රුධිරය තමන්ගේ පැවැත්‍‍මේ ආභරණයක් කරගත්ත නායකයන් අපේ රටේ කොයි තරමක් නම් බිහිවුණාද…? බිහිවෙලා ඉන්නවද? බිහි‍වෙන්න බලා‍ගෙන ඉන්නවද…? ඒත් වික්ටර් හාරාලා වගේ කලාකරුවන් නම් ඒ විදියේ අනුපාතයකින් රටකට බිහි‍වෙන්‍‍නේ නැහැ.
අනුරාධපුර‍යේ මහ‍මෙවුනා උය‍නේ සමාධි බුද්ධ ප්රතිමාවේ, ගල් විහාර බුද්ධ ප්‍රතිමාවලින්, අවුකන ප්‍රතිමා‍‍වෙන් හිතට දැ‍නෙන චිත්ත සමාධිය නෙළුම් කුලුනින්, අයිෆල් කුලුනින් විඳ දරා ගන්නට බැහැ. ඒකට හේතුව කලින් කිවුව ප්‍රතිමා ගල් කටු‍වෙන් මැ‍වෙද්දී ඒකට සංවේදී සිතිවිලි පරම්පරාවකුත් එක්කහු කරන්නට කලාකරුවා සමත් වෙච්ච හින්දයි. ඒක විඳින්න බෞද්ධ‍යෙක් වෙන්නම ඕනේ නැහැ. තමන්ගේ හිත වැඩි‍යෙන්ම සන්සුන් කළ එකම වස්තුව අනුරාධපුර‍යේ සමාධි ප්‍රතිමා‍ව බව කිවුව එවකට ඉන්දීය අගමැති ජවහර් ලාල් නේරු තමන් සිරගත වෙලා හිටපු කාලයේ පවා සිරකුටි‍යේ මේ ප්රතිමාවේ ඡායාරූපයක් තබා‍ගෙන හිටියා.
කලාකෘතියකට ජාති ආගම් භේදයක් නැහැ. ජාතිවාදී ඇහින් කලාව දකින්න හදනවා නම් ඒක ම්‍‍ලේච්ඡත්වයක්. තිරිසන් ලක්ෂණයක්. යාප‍න‍යේ පුස්තකාලය ගිනි තැබීම ගැන සතුටු වෙන්නට පුළුවන් කෙනෙකු ඉන්නවා නම් එවැනි කෙ‍නෙකු‍ගෙන් තිරිසන් සතෙකුටවත් මානව දයාවක් නම් කිසිම දවසක බලා‍පො‍රොත්තු වෙන්න බැහැ. යාපනය පුස්තකාලය ගිනි තිබ්බ මොහොතේ , බොහොම ඈතින් පෙ‍නෙන ඒ ගිනිදලු මොනවාද කියලා දුරකථන‍යෙන් විපරම් කරපු ඩේවිඩ් කියන පූජකවරයා ඒ ගිනි ගන්‍‍නේ තමන් බෙහෙවින්ම ආදරය කරපු පුස්තකාලය බව දැනගත්ත මොහොතේ දුරකථන රිසීවරය අ‍තේ තියා‍ගෙනම ළය පැලී මිය ගිය කතාවක් ධර්මසිරි බණ්ඩාරනායක මෑතකදී හෙළි කළා.
බාමියන් නිම්න‍යේ දැවැන්ත බුදු පිළිම අන්තවාදී මුස්ලිම් මූලධර්මවාදීන් සුනු විසුනු කර දමද්දී සිත් කම්පා නොවූ කෙනෙකු වූ‍යේ නම් එවන් හදවතකින් සංවේදී සිතිවිල්ලක් කිසිදා කිසි‍දි‍නෙක පහළ වෙන්නේ නැහැ.
ගලින් කරපු ඉසුරුමුණි‍යේ පෙම් යුවළ දිහා බලා‍ගෙන ඉන්න කොට හිතින් විඳින හැගී‍මෙන් අංශු මාත්‍රයක්වත් රජ පවු‍ලේ දැවැන්ත සරුව පිත්තල විවාහය දිහා බලා‍ගෙන ඉන්න කොට විඳින්න පුළුවන්ද? කලාවැ‍ව පිස‍ගෙන එන සුළං රැල්ලක පහස ෂැංග්‍රිලා හෝටල‍‍යේ විදුලි පංකාවකින් විඳින්න පුළුවන්ද? රුවන්වැලි දාගැබ පාමුලදී දැ‍නෙන විසල් හැඟී‍මෙන් අංශුවක්වත්, දැවැන්ත සු‍‍ඛෝප‍භෝගී සාප්පු සංකීර්ණයක විසිතුරු අබිමු‍වෙහි අත්විදින්න පුළුවන්ද? ඒකට හේතුව රුවන්වැලි දාගැබ කියන්නේ ග‍‍‍ඩොල් ගොඩක් පමණක් නොවන හින්දා. ඒ හැම දෙයක්ම ආගමිකත්වය පවා ඉක්මවා ගිය මහා දැවැන්ත කලා කෘති.
අනුරාධපුර‍යේ සුපුරුදු වට වන්දනා මාර්ග‍යෙන් බැහැර වෙලා පොඩ්ඩක් එළියට ගිහින් බැලු‍වොත් දකින්න ලැ‍බෙන, අතීත හිමිවරුන්ට වාසස්ථාන සැපයූ පධානඝර කියන ආරාමික ගොඩනැගිලි නිර්මාණය වෙලා තියෙන්නේ තනිකරම කලුගලින්. දැවැන්ත කලුගල් කුට්ටිවලින් නිර්මාණය වෙච්ච මේ ගොඩනැගිලිවල පුදුමාකාර සිසිලසක් අදත් දකින්න ලැබුණත් මේ ගොඩනැගිලිවල තියෙන ගල් කුලුනු කිසිම එකක කොයියම්ම විදියක කැටයමක්වත්, බාහිර අලංකාරයක්වත් නැහැ. ඒ ඒත් පධානඝරවලට යාබදව තියෙන කැසිකිළි ගල් හරිම අපූරු කැටයම්වලින් පිරිලා ඉතිරිලා ගිහින්. බෞද්ධ චින්තන ධාරාවට අනුව පුහු අලංකාරය කොයි තරම් නම් නිස්සාර දෙයක්ද කියන ලෝක ධර්මතාවය මේ තරම් අපූරුවට කලාත්මකව ඒ වගේම සංකේතාත්මකව ප්‍රකාශ කරපු වෙනත් කිසිම අවස්ථාවක්, වෙනත් කිසිම ස්ථානයක් මගේ මතකයට නැ‍ගෙන්‍‍නේ නැහැ. චෛත්‍යය ව‍ටේ පළතුරු අතුරලා, මල් අතුරලා, චෛත්‍යය බ‍ඳේ බෞද්ධ කොඩි පොරවලා, චෛත්‍යයට උඩින් වළාකුලු වලින් මැවෙන බුද්ධ රූප ගනන් කරලා, අහ‍සේ මතු‍වෙන බුදුරැස් හෙයා හොයා එහෙමත් නැතිනම් වර්ග හැට හැත්තෑවක කෑම බීම වලින් බුදුන්ට දන් පිළිගන්වලා කිසියම් කෙනෙකු බුදුන්ගේ ධර්මය හොයන්නට උත්සාහ කරනවා නම් ඒක ඒ අති විශිෂ්ට චින්තන ධාරාවට, දාර්ශනික සම්ප්‍රදායට කරන නිග්‍රහයක් විතරක් නෙමෙයි මහා අවමානයක්.
කලාව එහෙමත් නැතිනම් කලාකරුවා කියන පුද්ගලයා උත්තරීතරයි. ජාති ආගම්, දේශ සීමා මායිම් කිසිවක් කලාවට නැහැ. ඉරාන සිනමා පටයක ගැබ්වෙලා තියෙන ජීවන දර්ශනය වටහා ගන්නට අපි ඉරාන ජාතිකයන් විය යුතු නැහැ. බීතෝවන්ගේ සංගීත කණ්ඩයක් රස විඳින්නට අපි සංගීත ශාස්ත්‍රය හදාරන්නට උවමනා නැහැ. ක්‍රමානුකූල පාසල් අධ්‍යාපනයක් නොලැබූ රවීන්ද්‍රානත් තාගෝර් මුලු මහත් ඉන්දීය සමාජයේම කලා සම්ප්‍රදාය සහමුලින්ම වෙනස් කරන්නට සමත් වුණා.
අති විශිෂ්ට උත්තුංග කලා සම්ප්‍රදායක් තිබුණු රටක් තමයි ලංකාව කියන්නේ. බුදු පිළිමයම දැවැන්ත කලා කෘතියක්. ඒ උදාර අතීත කලා සම්ප්‍රදාය මොහොතකට අමතක කරලා මෑත යුගයේ ලාංකීය කලා නිර්මාණ දිහා බැලුවොත්ව මෑත ඉතිහාසයේ පවා කලා නිර්මාණවලින් සමාජයේ ගමන් වෙනස් කරන්නට ලොකු දායකත්වයක් ලැබුණු අවස්ථා ඕන තරම් හොයා ගන්න පුලුවන්. යටත් විජිත මානසිකත්වය කිසියම් දුරකට වෙනස් කරන්න පියදාස සිරිසේනගේ නවකතා වලින් විශාල දායකත්වයක් ලැබුණා. අයාලේ ගිය කලාවක දේශීය ගමන් මග හසුරුවන්නට ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස්, සරච්චන්ද්‍රයන්ගෙන් ලැබුණු දායකත්වය අමතක කරන්නට බැහැ. ඊයේ පෙරේදා විකාශය වුණු කූඹියෝ පවා අයාලේ යන ටෙලි නාට්‍ය කලාවකට අතුල් පහරක් එල්ල කළා. සහෝදරයා ටෙලි නාට්‍යය හිස් වෙලා ගිය ඔළුගෙඩි උඩු යටිකුරු කරලා දැම්මා.
අද අපේ රටේ සිද්ධ වෙන දේවල් එකිනෙකට එකක් කොයි තරමක් නම් සංකීර්ණ විදියට ගැට ගැහිලා පැටලිලා තියෙනවාද කියනවා නම් මේ ගැට ලිහලා දාන්න හරිම අමාරුයි. අපේ ඉතිහාසය මහාවංශයෙන් ඔබ්බට, ඒ කියන්නේ විජයගෙන් ඔබ්බට විහිදිලා යනවා කියන කාරණාව පුරාවිද්‍යාත්මක සාධකවලින්ම තහවුරු වුණේ දශක ගණනාවකට කලින්. අපේ ඉතිහාසය මහාවංශයේ සදහන් වෙන කාලයට වඩා බොහොම ඈතට ඇදිලා යනවා කියන කාරණාව අද පාවිච්චි කරන්නේ බුදු හාමුදුරුවෝ ලංකාවේ ඉපදුනා කියන කාරණාව තහවුරු කරවන්න. (මේ කාරණාවේ බරපතලකම තමයි බෞද්ධයන් ලවාම ශ්‍රී මහා බෝධිය කපා බිම හෙළන, බෞද්ධයන් ලවාම බුද්ධගයාවට ගල් ගස්සවන, බෞද්ධයන් ලවාම දෙව්රම් වෙහෙර සමතලා කරවන සමාජ මානසිකත්වයක් බිහිවීමයි). හමුදා සෙබළාට “ රණ විරුවා ” කියන ලේබලය අලවන්නේ පරාජිත දේශපාලන මානසිකත්වයකට හුළං පිඹින්න. තමන් විසින්ම චීනයට විකුණා දැමූ යුද හමුදා පරිපාලන මූලස්ථානයේ සුන්බුන් මතින් ඉදිවුණු ෂැංග්‍රිල්ලා හෝට‍ලයට එක්රැස් වෙලා රටේ ස්වාධිපත්‍ය්‍ය ගැන කතා කරන්නට පෙළ ගැහෙන වියත් මගේ විද්වතුන්ගේ විද්වත් භාවය රැඳිලා තියෙන්නේ තමන්ට අහිමි වෙලා ගිය වරප්‍රසාද කුට්ටි ටික අත්පත් කරගන්න කම් පමණයි. රටේ ආණ්ඩුව පවා ක්‍රියාත්මක වෙන්නේත් ඡන්ද දායකයන් වෙනුවෙන් තමන්ට කරන්නට පැවරිලා තියෙන ප්‍රධානතම රාජකාරිය කොළඹ පුරපතිනියට ලක්ෂ පනස් හතක වියදමකින් වැසිකිළියක් අලුත්වැඩියා කර දීම මේ මොහොතේ දී රට වෙනුවෙන් කරන්න පුලුවන් උපරිම සද්කාර්යය කියලා හිතාගෙන ඉන්න මානසිකත්වයෙන්.
සිංහල සමාජය තාමත් දිරිමත් කරන්නේ දෙමළ කොටියා වගේම දෙමළ සමාජයෙන් බහුතරයක් තාමත් අපේක්ෂා කරන්නේත් ජාතිවාදී සිංහලයායි. මේ විරසකය තුරන් කරන්නට කලාවට බොහොම දෙයක් කරන්න පුලුවන් වුණත් කලාකරුවන් කියන පිරිසත්, කලාවෙනුත් සිද්ධ වෙන්නේ ඒ විරසකයට තව තවත් පු‍ෂ්පෝපහාර පවත්වන එකයි.
පරාජිත දේශපාලකයන් බලයට පත් කිරීමේ අරමුණින් කලාකරුවන් කියන පිරිස එකතු වෙලා සුදෝ සුදු ඇදුම් වලින් සැරසිලා එරමිණියා ගොතා ගෙන සත්‍යග්‍රහයක ඉන්න පිංතූරයක් අන්තර්ජාලයේ මං දැක්කා. මළ ගෙදරකට ඇවිත් වගේ සුදු පිරුවට ඇද ගෙන ඇස් වහගෙන සත්‍යග්‍රහයේ ඉන්න මේ අය දිහා දැක්ක ගමන්ම ඔළුවට ආපු හිතිවිල්අල තමයි, එතැන හිටිය හැමෝම තමන් දැනටමත් මැරිලා ගිහින් බව නොදැන ජීවත් වෙන පිරිසක් නේද කියන එක. අපේ බොහෝ කලාකරුවන් දන්නේ නැහැ තමන්ගේ කුණු කය වැනි වැනී තිබුණත් නිර්මාණකරුවන් විදියට තමන් දැනටමත් මිය ගිහින් කියලා. ජනාධිපතිගේ සංගීත උපදේශකවරයා වෙන්න, නිවාස අමාත්‍යංශයෙන් පිනට වාහනයක් ලබා ගන්න, තමන්ගේ දුවව විදේශ සේවාවේ රැකියාවකට දාගන්න, ටවර් හෝල් රගහල පදනමේ අධ්‍යක්ෂවරයෙක් වෙන්න, රාජ්‍ය උත්සවවල රජතුමා පිනවන්නට නැටුමක් දෙකක් පෙන්නලා ගතමනාවක් හොයා ගන්න, අඩුම තරමින් අරලිය ගහ මන්දිරයට ගිහින් කෑම වේලක් කන්න, තමන්ගේ දරුවාගේ විවාහ මංගල්ලයට ජනාධිපති ලවා අත්සනක් ගන්න… ඔන්න ඔය වගේ බොහොම සිල්ලර චීත්ත රෙදි කරුණු කාරණා මිසක් රටේ ජනමතයට සාධනීය ලකුණක් එකතු කරන්න, මේ නරාවළින් ගොඩ එන්නට මගක් පෙන්නන්න තරම් දැක්මක්වත්, උවමනාවක්වත් මේ නඩයට නැහැ. ඒ නිසා ඇත්තටම අපේ කලාකරුවන්ගෙන් බහුතරයක්ම තමන්ම මළ බව නොදැන ජීවත් වෙන මිනිස්සු.
මේ සටහන නිමා කරන්නට මත්තෙන් තවත් එක් කාරණාවක් ගැන මතකයට එනවා. මැන්ඩෙලා සාධකය (Mandela Effect) නමින් අපූරු සංකල්පයක් මෑත කාලයේ බටහිර බොහොම ජනප්‍රිය වුණා. මේ සංකල්පය බෙහොම සරලව පැහැදිලි කරනවා නම් ඒකෙන් කියැවෙන්නේ සමාජයක් විදියට අපි බොහෝ දෙනෙක් හිතාගෙන ඉන්න, ඒත් ඇත්තටම ඒක එහෙම නොවෙන දෙයක් ගැන විස්තර කරන්නයි. මේ සංකල්පයට මැන්ඩෙලා කියන නම දාලා තියෙන්නේත් අපි කවුරුත් දන්න හඳුනන නෙල්සන් මැන්ඩෙලා‍ගේ සිදුවීමක් ඒකට පාදක වෙච්ච නිසයි.
තරුණ නෙල්සන් මැන්ඩෙලා කියන්නේ දකුණු අප්‍රිකානු කළු ජාතිකයන් තලා පෙලා දැමූ වර්ග භේද වාදයට විරුද්ධව නොබියව සුදු මිනිසුන් හා සටන් වැද කළු ජාතිකයන්ට බොහෝ දේ දිනා දුන් වීරයෙක්. මේ අරගලවලට නායකත්වය දීම නිසාම අවුරදු විසි හතක කාලයක් පුරාම ඔහුට සිරබත් කන්නට පවා සිද්ධ වුණා. සිරගත දිවියෙන් මිදිලා ආපහු සිවිල් සමාජයට ආපු මැන්ඩෙලා දකුණු අප්‍රිකාවේ ප්‍රථම කළු ජාතික ජනාධිපතිවරයා බවටත් පත්වුණා. එදා විමුක්තිකාමියෙකු ලෙසින් හිටපු මැන්ඩෙලා චරිතය, අවසානයේ දී සම්ප්‍රදායික ජනාධිපතිවරයෙකුගේ භූමිකාවට කොටු වුණු හින්දා ඔහු පිළිබඳ මතකය මිනිසුන්ගෙන් ගිලිහී ගියා. ඒකට හේතුව මිනිසුන්ගේ ගෞරවාදරයට පාත්‍ර වුණේ අරගලයට පණ පෙවූ විප්ලවවාදියා මිසක් සම්ප්‍රදායික ජනාධිපතිවරයා නොවුණු නිසා. මේ නිසා අවසාන කාලයේ දී මිනිසුන්ට මැන්ඩෙලා කවුරුන්ද කියන එක පවා අමතක වෙලා ගිහින් ඔවුන් හිතුවා ඇත්තටම මැන්ඩෙලා දැනටමත් මිය ගිහින් කියලා. මැන්ඩෙලා ඇත්තටම මිය ගියේ බොහොම මෑතකදී, ඒ කියන්නේ 2013 දී. මැන්ඩෙලා මළ පුවත ජනමාධ්‍ය මගින් ප්‍රචාරය වෙද්දී බොහෝ බටහිර ජාතිකයන්ට විතරක් නෙමෙයි ලොව පුරා බොහෝ දෙනෙකුට මතු වුණු සිතිවිල්ල තමයි, “ හානේ.. ඇත්තටම මැන්ඩෙලා මේ වෙනකම්ම ජීවත් වුණාද….? මං හිතුවේ මැන්ඩෙලා මීට හුගාක් කලින් හිරගෙදරදිම මැරුණා කියලයි ”. ඒකට හේතුව ඔවුන්ගේ හිත් ඇතුළේ තිබුණු වීරයා මිය ගිහින් හුග කාලයක් ගත වෙලා ගිහින් තිබුණු හින්දයි.
ඉතින් මේ විදියේ උදාහරණ බොහොමයක් ඔය කියන සංකල්පය පැහැදිලි කරමින් මෑතකාලයේ දී එළියට ආවා. තවත් සරල උදාහරණ්‍යක් කියනවා නම්, Curious George කියන්නේ බටහිර රටවල අතිශය ජනප්‍රිය ළමා කාටුන් තතා මාලාවක්. ළමා කාටුන් චරිතයක් වුණත් කියුරියස් ජෝර්ජ් බලන්නට වැඩිහිටියන් පවා හරිම කැමතියි. මේ කතා මාලාවේ ප්‍රධාන චරිතය වෙන ජෝර්ජ් කියන්නේ හරිම අපූරු හුරතල් වඳුරු පැටියෙක්. නගරයේ ගෙදරක මිනිසුන් ඇසුරේ හැදෙන වැඩෙන මේ වඳුරු පැටියා කරන කියන දේවල් තමයි කතාවට පාදක වෙලා තියෙන්නේ. අවුරුදු ගණනාවක් පුරාම හැමදාම වගේ උදේට හවසට විකාශය වෙන, ඒ වගේම නම කිව්ව පමණින්ම බාල මහලු කොයි කාගේත් හිත්වල මැවෙන කොයි කවුරුත් දන්නා හඳුනන මේ ජෝර්ජ් කියන වඳුරු පැටියාට වලිගයක් නැහැ කියන කාරණාව මිනිස්සුන්ගේ ඔළුවට ආවේ ඔය කියන මැන්ඩෙලා සාධකය කරළියට ආවට පස්සේ තමයි.
ඉතින් කලාකරුවෙකු මිනිස්සුන්ගේ හිත්වල අමරණීය විදියට රැඳෙන්නේ තරුණ නෙල්සන් මැන්ඩෙලා වගේ තමන්ගේ කලා නිර්මාණවල නිරත වුණොත් විතරයි. එහෙම වුණොත් මිය ගිය නෙල්සන් මැන්ඩෙලා පවා තාමත් ජීවතුන් අතර කියලා මිනිසුන්ට දැනේවි. හරියට වික්ටර් හාරාලා වගේ. බීතෝවන්ලා වගේ. මැක්සිම් ගොර්කිලා වගේ.
අපට ඉන්න කලාකරුවන් බොහොම දෙනෙක් ඒ වගේ අය නොවන බැව ඇත්ත. ඒත් ඔය කිව්ව මැන්ඩෙලා සාධකය ඔය විදියටම ගලපලා මේ කියන කලාකරුවෝ මිය ගිහින් කියලා අපේ මිනිස්සු විශ්වාස කරනවා කියලා කිව්වොත් ඒක මුසාවක්. ඒක අපිට මේ විදියට කියන්න පුළුවන්. ඒ විදියේ කලාකරුවන් තමන්ම මළ බව නොදැන ජීවත් වෙන මිනිස්සු වගේ. එහෙමත් නැතිනම් තමන්ගේ නැට්ට අහිමි වෙච්ච වඳුරු පෝතකයෝ වගෙයි.
(මේ සටහනට පාදක වුණේ ලිපියේ මුලදීම සටහන් කරන්නට යෙදුණු අමරණීය සංගීත සන්ධ්‍යාව වුණත් මේ ලිපියේ කරුණු කාරණා කිසිම දෙයක් ඒ අසහාය කලාකරුවන් පාදක කරගෙන නොලිය වුණු බවත්, මෙතැනදී සාකච්ඡාවට ගැනුණේ පොදුවේ ලාංකීය කලාව හා කලාකරුවන් ගැන බවත් අවධාරණය කරන්නට ඕනේ)
සිලිලාර 
ප්‍රතිචාරයක් ලබාදෙන්න